Околу 358 година, по речиси пет години престој во Атина, Василиј се вратил во Цезареја. Извесен период на барање на сограѓаните се занимаваше со настава по реторика. Во овој период, тој го добил крштевањето, веројатно од царскиот епископ Дианиј, кој бил почитуван од него. И покрај фактот што самиот Василиј се крсти на толку зрела возраст, тој последователно укажа на несоодветноста на одложувањето на овој настан.
Наскоро, поттикнат од љубопитноста и желбата да се запознае со подвижничкиот живот, Василиј замина на патување низ земјите на Сирија, Палестина, Египет. Овде најблиску се приклучил кон идеалите на подвижниците.
Враќајќи се, им го подели сиот имот на оние кои имаат потреба, оставајќи ја само потребната облека кај него и заедно со неколкумина истомисленици се повлекле во напуштеното место Понт. Додека бил во осаменост, се занимавал со физички труд, се оддавал на молитви, читајќи ги Светото писмо и отците, подвижнички подвизи. Вообичаената храна на Василиј биле леб и вода. Тој спиеше на земја. Набргу му се придружил и неговиот верен другар Григориј Богослов. Во овој период, пријателите составија збирка врз основа на извадоци од делата на Ориген – Филокалија.
Тешките подвизи и високо моралниот живот на христијанските пустиници привлекле кон нив многу имитатори и поддржувачи, кои, кога дошле, се населиле во близина. Василиј зеде активно учество во организирањето на верскиот и моралниот живот на заедниците кои се множеа.
Мора да се каже дека идеите на Василиј Велики за монаштвото се разликувале од убедувањата што тогаш доминирале меѓу египетските подвижници. Како што знаете, тој даде предност на заедничката структура на манастирите, сметајќи дека овој облик на монаштво дава повеќе можности за остварување на братската христијанска љубов. На барање на пустиниците, Василиј составил збир на морални правила неопходни за нив.
Без негово внимание не останаа ниту догматските расправии кои ја загрижуваа Црквата. Се тврди дека за да и помогне на Црквата, Василиј можел да си дозволи да остави засолниште драго на неговото срце. Така, во 360 година отишол со епископот Дианиј, кој дотогаш го ракоположил за читател, во Цариград, на Црковниот собор.
Службата на Василиј Велики во чин презвитер
Во 363 или 364 година, Евсебиј Кесариски, наследникот на Дианиј, го покани Василиј во Цезареја и го ракоположи за свештеник. Отпрвин, Василиј се спротивстави, сметајќи се себеси за недостоен и тажен поради потребата да биде лишен од можноста за монашката осаменост што ја сакаше.
Состојбата на Црквата во тоа време беше збунета, ако не и депресивна. Алчноста на свештениците, симонијата, триумфот на еретичките заблуди, интригите, непријателството – ова се само неколку од тешкотиите со кои се соочил Василиј поради природата на неговата пасторална работа.
Извонредна личност, отсега станал помошник на епископот и во управните работи и во борбата за чистотата на верата и моралот меѓу христијаните. Последователно, тоа предизвикало нездрава љубомора кај епископот, кој бил значително инфериорен во однос на Василиј во елоквентноста и образованието, а меѓу нив настанал несогласување. Не сакајќи да ја влоши и онака комплицираната ситуација, Василиј покажа претпазливост и повторно се повлече во осаменост. Во меѓувреме, со зајакнувањето на влијанието на аријанството, Василиј сметал дека е негова должност да се врати. Раздорот беше измазнет и надминат.
